အညတရ
 ပန္းပြင့္ကိုငါခင္
ပန္းပင္ကိုငါပ်ိဳး
ထံုသင္းကာ ငုံဖူးစမွာ
လက္ဦးသူခ်ိဳး။ 

Mobile Phone မ်ားကို အသံုးျပဳရာတြင္ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရေစရန္ ေဆာင္ရြက္သင့္သည့္ အခ်က္မ်ား
Mobile နည္းပညာသည္ ယေန့ မ်က္ေမွာက္ေခတ္တြင္ အသံုးျပဳသည့္ User မ်ား၏ လိုအပ္ခ်က္မ်ားေပၚ မူတည္၍ ယခင္ႏွစ္မ်ားထက္ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာမ်ား ပိုမို တိုးတက္လာခဲ့သည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ထိုကဲ့သို့ Mobile Phone မ်ားကို အသံုးျပဳမူ့မ်ားျပား လာသည္နွင့္အမွ် Hacker မ်ားသည္ Cyber Crime ဆိုင္ရာလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား လုပ္ေဆာင္ရန္ အတြက္လည္း Mobile Phone မ်ားကို ပိုမိုစိတ္၀င္စားလာၾကပါသည္။ ထို့ေၾကာင့္ မိမိ၏ Mobile Phone မ်ားကိုလည္း လံုျခံဳစိတ္ခ်စြာ အသံုးျပဳရန္မွာ အေရးၾကီးေသာ အေၾကာင္းအရာ တစ္ခု
ျဖစ္လာေပသည္။ ထိုကဲ့သို့ လံုျခံဳစိတ္ခ်စြာ အသံုးျပဳႏိုင္ရန္ အတြက္ အသံုးျပဳေနေသာ User မ်ားတြင္ Mobile Phone နွင့္ပတ္သက္ေသာ အသိပညာ ဗဟုသုတ မ်ားရွိေနရန္ လိုအပ္ေပသည္။ Mobile Phone အသံုးျပဳရာတြင္ လံုျခံဳစိတ္ခ်မႈရွိေစရန္အတြက္ လိုက္နာသင့္ေသာ အခ်က္မ်ားကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပလိုက္ပါသည္။
၁။ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရေသာ ေနရာမွ Application ကို သာ Install လုပ္ပါ။
Android Application မ်ားကို Install လုပ္ရာတြင္ Google Play သည္ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရဆံုး ေန ရာျဖစ္ပါသည္။ ထို့ေၾကာင့္ Application မ်ားကို Google Play Store ကဲ့သို့ လံုျခံဳ စိတ္ခ်ရေသာ ေနရာမွသာ Install လုပ္သင့္ပါသည္။ အကယ္၍မ်ား တျခားေနရာမွ Application ကို Install လုပ္မည္ ဆိုလွ်င္ ထိုေနရာသည္ မိမိ Mobile Phone အတြက္ မည္မွ်လံုျခံဳမူ့ ရွိမည္ကို အရင္ဆံုး ေလ့လာျပီးမွသာ Application ကို Install ျပဳလုပ္သင့္ပါသည္။ ထို့အျပင္ ၄င္း Application သည္ User Review ႏွင့္ Rating မည္မွ်ရွိသည္ ကိုလည္း ထည့္သြင္း စဥ္းစားျပီး မွသာ Install ျပဳလုပ္သင့္ပါသည္။
၂။ Application ကို Install မလုပ္ခင္ Permission ကို စစ္ေဆးပါ။
Third-party Application Market မ်ားမွ Application ကို Install လုပ္သည့္အခါတြင္ Permission လိုအပ္သည့္အတြက္ Permission ေတာင္းလာလွ်င္ Install ျပဳလုပ္မည့္ Application ႏွင့္ မသက္ဆိုင္ေသာ Permission မ်ားျဖစ္ေနလွ်င္ ေသခ်ာစြာ စဥ္းစားသင့္ပါသည္။ (ဥပမာအေနျဖင့္- မိမိ Install ျပဳလုပ္မည့္ Application သည္ Wallpapaer ကဲ့သို့ Application ျဖစ္ျပီး Install ျပဳလုပ္သည့္ အခ်ိန္တြင္ SMS ႏွင့္ဆိုင္ေသာ Permission ကိုပါ ေတာင္းလာသည္ ဆိုလွ်င္ ေသခ်ာစြာ စဥ္းစားျပီးမွ သာ Permission ကိုေပးျပီး Install ျပဳလုပ္သင့္ပါသည္။)
၃။ မိမိအသံုးျပဳထားေသာ application မ်ားကို အျမဲ up-to-date ျပဳလုပ္ပါ။
မိမိ Mobile phone တြင္ အသံုးျပဳထားေသာ Application မ်ား အားလံုးကို Update ျဖစ္ေနေစရန္လည္း အျမဲ အထူးဂရုျပဳသင့္သည္။ ထိုကဲ့သို့ Update ျဖစ္ေနေသာ Application ကိုသာ မိမိ Mobile Phone တြင္ အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ အားနည္းခ်က္မ်ားကို အသံုးျပဳျပီး အႏၱရယ္ေပးႏိုင္ေသာ Attacker မ်ား ရန္မွ ကာကြယ္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
၄။ Anti-Virus Software မ်ားကို install လုပ္ထားပါ။
မိမိ Mobile Phone ကို ကာကြယ္ရန္အတြက္ Anti-Virus Software ကိုလည္း Install လုပ္ထားသင့္ပါသည္။ ထိုကဲ့သို့ Anti-Virus Software မ်ားကို Install ျပဳလုပ္ထားသည့္ အတြက္ မိမိ Mobile Phone ဆီသို့ ၀င္ေရာက္လာနိုင္သည့္ Virus မ်ားကို ကာကြယ္ ေပးထားႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ ထို့အျပင္ ၄င္း Anti-Virus Software သည္လည္း အျမဲ Update ျဖစ္ေနရန္ လိုအပ္ပါသည္။
၅။ မိမိ၏ Mobile phone ကို password (သို့) PIN ထားရွိပါ။
မိမိ၏ Mobile Phone တြင္ အေရးၾကီးသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားကို ကာကြယ္ရန္ အတြက္ Password (သို့) PIN ထားရွိသင့္ပါသည္။ Password ထားရွိရာတြင္လည္း မတူညီေသာ Program မ်ားအတြက္ မတူညီေသာ Password ကိုသာ ထားရွိသင့္ပါသည္။ မိမိ၏ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာနွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ
အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေရွာင္ဖယ္၍ Password ကို ၈လံုးထက္ပို၍ ထားရွိသင့္ျပီး ၄င္း Password ထဲတြင္ နံပါတ္မ်ား၊ အကၡရာ အၾကီးအေသး စာလံုးမ်ား၊ Special Character မ်ားကို ထားရွိသင့္ပါသည္။ ထိုကဲ့သို့ ထားရွိသည့္ အတြက္ အခြင့္မရွိပဲ ယူငင္ သံုးစြဲ ျခင္းမ်ားကို ကာကြယ္ ႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။
၆။ မိမိ၏ Mobile phone ရွိ Data မ်ားကို Backup လုပ္ထားပါ။
Smartphone အမ်ားစုႏွင့္ Tablet မ်ားတြင္ Data ကို အလြယ္တကူ Backup ျပဳလုပ္ႏိုင္သည့္ Feature ပါရွိျပီး ျဖစ္ပါသည္။ မိမိ Phone အတြင္းရွိ Data မ်ားသည္ မေတာ္တဆ တခုခုေၾကာင့္ ေပ်ာက္ပ်က္သြားသည္ ျဖစ္ေစ၊ မိမိ၏ Phone ေပ်ာက္ဆံုးသြားလွ်င္ ျဖစ္ေစ Data မ်ားကို Google Drive
ကဲ့သို့ Cloud Service မ်ားတြင္ Backup ျပဳလုပ္ထားျခင္းျဖင့္ မိမိ Phone အတြင္းရွိ Data မ်ားကို ျပန္လည္ ရရွိေစႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။
၇။ Banking ႏွင့္ Shopping Site မ်ားကို ၀င္ေရာက္ျပီးလွ်င္ Log Out ထြက္ရန္ မေမ့ပါႏွင့္။
Banking ႏွင့္ Shopping Site မ်ားကို ၀င္ေရာက္ျပီးလွ်င္ Browser ကိုတန္းမပိတ္ပဲ Log Out ထြက္ျပီးမွသာ Browser ကိုပိတ္သင့္ပါသည္။
၈။ Wi-Fi, Location Service မ်ားႏွင့္ Bluetooth မ်ားကို အသံုးမျပဳလွ်င္ ပိတ္ထားပါ။
မိမိ အသံုးျပဳေနေသာ Public Wi-Fi connection သည္ လံုျခံဳမူ့ မရွိလွ်င္ မိမိ မသိရွိလိုက္ပဲ Attaker မ်ားမွ Phone အတြင္းရွိ မိမိ၏ အေရးၾကီး အခ်က္အလက္မ်ားကို ရယူသြားႏိုင္သည့္အတြက္ အသံုးမျပဳလွ်င္ Wi-Fi ကို ပိတ္ထားသင့္ပါသည္။
၉။ Personal Information မ်ားကို Phone ထဲတြင္ မွတ္သားထားျခင္း ကိုမျပဳလုပ္သင့္ပါ။
မိမိ၏ Phone ထဲတြင္ Personal Information မ်ားကို မွတ္သားထားပါက ဖုန္းေပ်ာက္ဆံုး သြားလွ်င္ မိမိ၏ အေရးၾကီးေသာ အခ်က္အလက္မ်ား (ဥပမာ- Password မ်ား၊ Banking Information မ်ား) အားလံုး ကို တျခားသူမွ ရရွိသြားနိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္။
၁၀။ Redirect Link ကို အသံုးမျပဳပဲ Original Website Link ကိုသာ အသံုးျပဳပါ။
Social Media Page မ်ား၊ Banking Website မ်ား၊ Shopping Website မ်ား ကို မိမိဖုန္းကို အသံုးျပဳ၍ ၀င္ေရာက္မည္ ဆိုလွ်င္ Redirect Link မ်ားသည္ စိတ္ခ် ယံုၾကည္ရျခင္း မရွိသျဖင့္ စိတ္ခ်ယံုၾကည္ ရေသာ နဂိုမူရင္း Original Website ကိုသာ သြားေရာက္ အသံုးျပဳ သင့္ပါသည္။
အထက္ပါ အခ်က္မ်ားသည္ Mobile Phone ကို လံုျခံဳစိတ္ခ်မႈရွိေစရန္ လုပ္ေဆာင္ သင့္သည့္ ေယဘုယ်အခ်က္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။
References:
http://resources.infosecinstitute.com/importance-of-securi…/
https://blog.malwarebytes.org/…/keeping-a-secure-mobile-de…/
http://www.mcafee.com/mobile-advice
copy from www.mmcert.org.mm/node/223